Periskop nedir,Periskop ne demektir,Periskop ne işe yarar?
Periskop nedir?
Periskop denizcilerin gözüdür. Periskop; bir optik alettir. Denizaltıların daldıktan sonra suyun altından dışarısını gözetlemelerine yararayan çok önemli bir alettir.
Işınları toplayan merceklerden, bu ışınları yansıtan prizmalardan ortaya gelmiştir. Tüm bu optik sistem bir uzun tüp amacıylae yerleştirilmiştir. Denizaltı, periskop tüpünün uzunluğundan daha derine dalarsa, bu araçtan yararlanamaz. Periskop, ekseni çevresinde 360°’lik bir dönüş yapabilir.
Bu aletten geceleri de yararlanılabilir. Modern tanklarda da aynı araçtan istifade edilir. Periskop sayesinde, amaç görülmeden oluşturulan atışlarda isabet de sağlanılır. Teknisyenler, nükleer incelemeleri da tehlikeli bölgeye yaklaşmadan periskopla gözler. Periskopun en çok kullanıldığı saha denizaltılardır. Periskopta iki yansıtıcı ayna ya da prizma bulunur. periskop
Birinci ayna amaçten gelen ışıkları doksan derece kırarak aşağı doğru yansıtır. İkincisiyse bu gelen ışıkları yine doksan derece kırarak yatay yönde göze iletir. Periskopun bu özelliği teleskop yapı ile güçlendirilir. Periskop, mercekler yardımı ile amacı yaklaştırma, büyütme özelliği kazanır. periskop
Periskop, prensip olarak ters ve doğru yerleştirilmiş iki dürbünün bir tüp amacıylae yerleştirilmesinden ibarettir. Ters dürbünde cisimler olmasından daha ufak görülmesine karşın görüş açısı çok büyüktür. Ters dürbünle genişletilmiş görüş sahası doğru dürbünle yine büyütülüp yaklaştırılarak gözlenir. Bu hale göre görüntüyü büyütmek amacıyla üst (ters) dürbün görüntüsünün küçültülmesi; alt (doğru) dürbün görüntüsünün ise büyütülmesi lüzumir.
Bu işlemler periskop kafasına monte edilmiş kolların elle döndürülmesiyle yapılır. Periskopta görüntüye ve kullanıma etki eden çoğu konu vardır. Fiziki olarak periskopun ince ve uzun olması istenir. Periskop boyunu uzatmak amacıyla ara mercek düzenleri ek edilir. Boy uzayıp çap daraldıkça ışık kayıbı artar. Görüntü büyütme ve görüş açısı mercek çaplarına bağlıdır.
Periskopla yalnız cisimlerin biçimi incelenmekle kalmaz, ilaveten amaç, uzaklık ve açı göstergeleri eksiyle amaçle alakalı daha geniş bilgi de toplanır. İleri periskoplarda fotoğraf makinaları, ekran görüntüleme, hafıza sistemleri de mevcuttur. Tüm bu parçalar kolay bir silindirik tüp boru içerisine monte edilmiştir. Boru çapı küçüldükçe görüş açısı küçülür. Periskop Birinci Dünya Savaşında kullanılmaya başlanmıştır.
Önceleri siperlerden gözükmeden amacın incelenmesi maksadı ile oluşturulan periskoplar, daha sonraları tanklara, büyük kara ve gemi toplarına, denizaltılara da monte edilmiştir. Fiber optiğin gelişmesiyle çok ince çaplı ve uzun periskoplar yapılmıştır. Fiber optik periskoplar insan bedeninin detaylı yerlerine sondaj yapılarak incelenmesini olası kılmaktadır.
Denizaltı periskopları
Periskopların en süregelen olarak kullanıldığı alan denizaltı gemileridir. Periskop, denizaltının gözüdür. Denizaltılar su altında satha yakınken gözükmeden su üstü gemisi gibi seyir yapabilmek amacıyla periskop kullanırlar. Denizaltı periskopları hem ince hem de uzun olmalıdır. İnce ve uzun periskoplarda görüş açısı ve ışık şiddeti azdır. Bu kusurları gidermek üzere denizaltı periskoplarına boru süresince kuvvetlendirici mercekler ek edilmiştir.
Denizaltı periskobunun bir özelliği de dikey ve eksenel yönde dinamik olmasıdır. Dikey hareketle su derinliğine göre periskop boyu ayarlanır. Eksenel döndürme hareketiyle de her açıdaki amacı görmek olası olur. Bu hareketler hidrolik ve mekanik kuvvetlerle sağlanır. Denizaltı periskoplarında genelde iki tip büyütme seviyesi vardır. Birinci tip büyütme seviyesi 112 değerinde olup, görüntüye normal cisim intibaı verdirir. Bu değerdeki büyütmede görüş açısı 40° civarındadır.
Daha büyük büyütme seviyesi 6 değerinde olup, görüş açısı 8° civarındadır. Denizaltı harekatı hız istediği amacıyla, periskop faaliyetlerini gerçekleştiren mekanizmalar kolay kullanmak olası özelliktedir. Örneğin periskopun alt gözetleme kafasında belirleme edilen eksenel döndürme kolları, aynı vakitte uzaklık ayar ve görüş açısı ayar görevlerini de yapar. Bu kollardan birine bağlı makaralı tel düzeniyle yukardaki prizma ve mercek donanımına dikey eksen tarafında hareket verdirilerek yatay ile 45° açı yüksekliğindeki amaçlar de görülebilir.
Modern denizaltı periskoplarında uzaklık ölçümü ayrı bir cihazla kendi kendine hesaplanarak kayıt ve gösterge olarak belirleme edilir. Bu cihaza stadimetre denir. 1980’lerde tasarlanan denizaltı periskoplarında ise periskop gözetleme kafasının su üstünde uzun müddet kalmasına lüzum kalmamaktadır. Böylece düşman gemilerinin radarlarına yakalanma olsılığı azaltılmıştır. Periskop bir an satha süzülerek, ekseni çevresinde 360°döndürülüp yine aşağı çekilir. Periskop merceğinden giren ışık hafızalı ekranda görüntülenerek ekrandan amaç analizi yapılır.
Periskoplardaki başka özellikler
Periskop optik düzeninde ışık kırılma kayıplarını azaltmak amacıyla amaç merceğinin havaya bakan yüzeyi kimyevi olarak ince bir film tabakası ile kaplanır. Bu şekilde yüzeyi kaplanmış mercekli periskopta ışık geçirgenliği % 30-50 arası artar. Görüntü genliği ise % 100 seviyesinda büyür. Bu görüntüde puslanma ve leke olmaz.
Periskop imalatında ilgi edilecek konulardan biri de, periskop borusunun su ve hava sızdırmamasıdır. Periskop borusu amacıyladeki nemli hava boşaltılarak yerine kuru hava, yani azot gazı doldurulur. Bu şekilde suyun yoğunlaşması önlenerek merceklerde ve prizmalarda buğulanmanın önüne geçilmiş olur.
Sözlükte “periskop” ne demek?
1. ( peri dolay, skopein gözetlemek) denizaltılarda, tanklarda, siperlerde kullanılan, gözlemcinin gözünü çevirmeksizin etrafı tetkikini gerçekleştiren optik araç.
Periskop sözcüğünün ingilizcesi aşağıdaki gibidir.
[Periskop (der) ] n. periscope, optical scope that allows one to see objects that are located above one’s line of sight
n. periscope
Periskop kelime Kökeni: Fransızca
