Tüm Fiiller İçin Konu Anlatımı Çalışma Notu İndir

                                      —-FİİLLER—-

 ➡ –Bir oluşu, bir durumu veya bir kılışı kip ve kişiye bağlayarak anlatan sözcüklere denir.

 ➡ –Pratik olarak ismi fiilden ayırmak için –me, -ma olumsuzluk ekini ya da –mak ,-mek mastar ekini kullanırız.Eğer bir kelimenin sonuna –ma ,-me olumsuzluk ekini ya da –mak ,-mek mastar ekini getirebiliyorsak o kelime fiil demektir.Getiremiyorsak o kelime isim soylu bir kelimedir.x

 ➡ –*Geldi——— gelmedi ,gelmek
➡ —*Oturmuş—— oturmamış, oturmak
➡ —*Söylüyorum———- söylemiyorum, söylemek

 ➡ x–Görüldüğü gibi yukarıdaki kelimelere –ma,-me ve –mak,-mek getirebilmekteyiz. Öyleyse bu kelimeler fiildir.
➡ —*Kitap——— kitapma , kitapmak
➡ –Yukarıdaki ‘kitap’ sözcüğüne ise bu ekleri getiremiyoruz.Öyleyse bu kelime isimdir.

 ➡ x–Fiiller, anlattıkları hareketin niteliğine göre değişik özellikler gösterir.Bunları üç grupta inceleyebiliriz:a)Kılış fiilleri b)Durum fiilleri c)Oluş fiilleri.x

 ➡ Bunları birbirinden ayırt etmek için pratik olarak şu bilgiyi kullanabiliriz.: Eğer bir fiil geçişli ise (yani ‘neyi’, ‘kimi’ sorularını sorabiliyorsak) kılış fiilidir.
*Kırmak ,atmak , dikmek, içmek, ezmek,delmek,yolmak,dizmek….

 ➡ x–Görüldüğü gibi yukarıdaki fiillere ‘neyi kırmak?, neyi atmak…’sorularını yöneltebiliyoruz.
Öyleyse bu fiiller geçişlidir ve geçişli olduğu için de kılış fiilidir.

 ➡ –Fiil, öznenin kendi iradesi dışında geçirdiği değişimi anlatıyorsa ve bir hareket bildirmiyorsa o fiiloluş fiilidir.
➡ x–*Sararmak ,Yaşlanmak,Uzamak, Paslanmak,büyümek,solmak,acıkmak…

➡ x–Görüldüğü gibi yukarıdaki fiiller geçişli olmadığı için kılış fiili olamaz.Bir hareket olmadığı için ve eylem öznenin kendi isteği dışında gerçekleştiği için bu fiiller oluş fiilidir.

 ➡ Fiil, öznenin kendi iradesinde yani kendi isteği ile gerçekleşiyorsa ve fiil bir hareket ifade ediyorsa o fiil durum fiilidir.
😛 *Yürümek, oturmak, gitmek, çıkmak,ağlamak…

 ➡ x–Görüldüğü gibi yukarıdaki fiiller , bir hareket bildirmektedir ve bu hareket kişinin kendi isteğiyle gerçekleşmektedir bu yüzden yukarıdaki fiiller durum fiilleridir.

Not: Durum fiilleri de oluş fiilleri de geçişsiz fiillerdir.

 😳 —-FİİLDE KİP—–
Kipler, haber(bildirme) ve dilek (isteme) kipleri olmak üzere ikiye ayrılır.

 😳 A)HABER KİPLERİ
Zaman eklerinin hepsine birden haber kipleri denir.Haber kipleri şunlardır:

 😳 1)Öğrenilen(duyulan) (miş’li) Geçmiş Zaman
Fiillere –miş ,-mış, -muş,-müş ekleri getirilerek sağlanır.Bu eylemler daha çok başkasından duyulma, aktarılma anlamı taşırlar. Bazen de farkında olmadan yapılma bildirir.

*Evleri yanmış.(başkasından duyma)
*Seni sormuşlar. (başkasından duyma)
*Aaa ! çorabım kaçmış. (sonradan farkına varma)
*Mutfakta elimi kesmişim. (sonradan farkında olma)
*Bu solmuş elbiseleri giymemelisin.(sıfat fiil eki)
😳 2)Görülen (di’li) Geçmiş Zaman
Eylemlere “dı,di,du,dü,tı,ti,tu,tü” ekleri getirilerek yapılır. Anlatan kişi harekete bizzat tanık olmuştur, eylemi görmüştür.

*Evleri yandı.
*Hep birlikte geziye gittik.
*Sınavı kazanabileceğini söyledi.
*Kalbim Ege’de kaldı.
*Beraber yürüdük bu sahillerde.
*Burada her zaman tanıdık insanlara rastlayabilirsiniz.(sıfat-fiil eki)

3)Şimdiki Zaman
Eyleme –yor eki getirilerek yapılır.Eylem ile anlatış aynı zamanda gerçekleşir.

*Ders çalışıyorum.
*Ne diyor?
*Çocuklar yine kavga ediyor.
Not: -makta,-mekte eki de fiile şimdiki zaman anlamı katar.
*Bir soğuk yatakta büzülmekteyim.
*Lütfen sessiz olun şu an ders çalışmaktayım.

4)Geniş Zaman
Eylemlere –r, -ar, -er ekleri getirilerek yapılır.

*Senden sana sığınırım.
*Her sabah yürürüm.
*Bu yolun sonu nereye çıkar?
*Hep böyle güler yüzlü müsün? (sıfat-fiil eki)

Not: Geniş zamanın olumsuzu –mez, -maz’dır. Ancak 1.tekil ve 1.çoğul çekimlerde –me ,-ma
şeklini alır.
*Gelmezsiniz ___ gelirsin *gelmem____gelirim

5)Gelecek Zaman
Eylemlere –ecek , -acak eki getirilerek yapılır.

*Sana olan aşkımı haykıracağım.
*Gelecek de bir gün gelecek.
*Mektuba yazacak sözüm kalmadı.
*Okuyacak da adam olacak.
*Açacak nerede?

B)DİLEK KİPLERİ:
Fiilin gerçekleşmesini ya da gerçekleşmemesini dilek,istek,gereklilik veya emir kavramları içerisinde veren kiplerdir.Bunlar haber kipleri gibi belirli bir zaman anlamı taşımazlar.

1)Dilek-şart kipi
Fiillerin kök ya da gövdelerine –se ,-sa eki getirilerek yapılır.Dilek- şart kipi cümleye bazen ‘şart(koşul)’ anlamı katarken bazen de ‘dilek’ anlamı katar.
*Ah şu sınavı bir kazansam!
*Sana olan duygularımı açıkça bir söyleyebilsem!
*Çalışırsan kazanırsın.
*Yaramazlık yaparsan bir daha seni getirmem.

2)İstek kipi
Fiil kök ya da gövdelerine –e, -a, -ayım, -eyim, -alım, -elim getirilerek yapılır.
*Sana duyduklarımı anlatayım
*Seninle yine görüşelim. *Bunu böyle bilesin

3)Gereklilik Kipi
Fiil kök ya da gövdelerine –meli,-malı getirilerek oluşturulur.
*Bu deneme sınavında birinci olmalıyım.
*Bu sorunun bir çözüm yolu olmalı.
*Şimdiye eve varmış olmalı. (olasılık, ihtimal)

4)Emir Kipi
Eylemin gösterdiği hareketin emir biçiminde yapılması gerektiğini ifade eder.
😯 *Söyle yanıma gelsin.(3.tekil kişi emir eki)
😯 *İçeri buyrunuz. (2.tekil kişi emir eki)
😯 *Lütfen işlerinizi iyi yapınız. (2.çoğul kişi emir eki)
😯 *Çeneni kapa. (2.tekil kişi emir eki)
😯 *Beni beklesinler (3.çoğul kişi emir eki)

Not: Emir ekleri ile şahıs eklerini birbiri ile karıştırmamak gerekir.Şahıs ekleri hiçbir zaman fiilin üzerine direkt olarak gelmez; ancak bir kip ekinden sonra gelebilir.Emir ekleri ise fiilin üzerine direkt olarak gelir.
*Geliyorsun ,gitmelisin (şahıs eki)
*Gelsin ,gitsin (emir eki)

 😳 —-FİİLLERDE BİRLEŞİK ZAMAN—-
Fiillere kip eklerinden sonra –idi ,-imiş, -ise ekeylemlerinden biri getirilerek yapılır.Kısacası, iki kip ekinin üst üste gelmesi durumudur.

 ➡ *Yüzüme bu türlü bakmayacaktın. (Gelecek zamanın hikayesi)
➡ *Gözünden akan bir damla yağmur olsaydım.(Şart kipinin hikayesi)
➡ *Sen de gelecekmişsin.(Gelecek zamanın rivayeti)
➡ *Bunu daha önce yapmalıymışım. (Gereklilik kipinin rivayeti)
➡ *Bu konuyu anlarsanız netleriniz de artar. (Geniş zamanın şartı)
➡ *Gülüyorsam mutlu olduğumdan değildir. (Şimdiki zamanın şartı)
➡ *Bu köyde iki genç yaşarmış.(Geniş zamanın rivayeti)

😳 —-FİİLLERDE ANLAM KAYMASI—-
➡ Fiil çekimlerinde kullanılan kip ve zaman ekleri her zaman kendi anlamlarında kullanılmazlar. Bu ekler birbirlerinin yerlerine de geçebilir. İşte bir zaman kipi ya da bir dilek kipi başka bir kipin yerine kullanılmışsa burada bir zaman (anlam, kip) kayması var demektir.

 ➡ *Derslerime her hafta düzenli olarak çalışıyorum.
➡ *Arkadaşlar, bundan sonra daha yoğun bir şekilde çalışıyoruz.
➡ *Fatih, o yıllarda pek çok sefer yapar.
➡ *Soruları sonra çözersiniz.
➡ *Mektubu yarın alır.
➡ *Bütün bu soruları çözeceksin.
➡ *Eser Selçuklulardan kalma olacak.
➡ *Sabahları, erken kalkmayı seviyorum.
➡ *Allah’ım bize yardım et.

Tüm Fiiller İçin Konu Anlatimı Çalışma Notu İndir

www.guzelbil.com